Şema, çocukluktan başlayan ve yaşam boyunca sürekli tekrar eden bir kalıptır. İçinde bulunduğumuz durumu değerlendirme şeklimiz şemalarımızı şekillendirir. Sonunda şema hayatımızın bir parçası olur. Çocukluk döneminden yıllar sonra bile, bize kötü davranılan, ihmal edildiğimiz, aşağılandığımız ya da kontrol edildiğimiz ve istediğimiz hedeflere bir türlü ulaşamadığımız durumlar yaratmaya devam ederiz.
Şemalar düşünce, duygu, davranış ve ilişki kurma biçimlerimizi etkilerler. Öfke, üzüntü ve kaygı gibi bazı güçlü duyguları tetiklerler. Sosyal statü, ideal bir evlilik, yakınlarımızın takdiri, meslekte başarı dahil her şeye sahipmişiz gibi görünsek de hayattan tat almayı ve başarılarımıza sevinmeyi beceremeyiz.
Şemalar nasıl gelişir?
Çocuğun normal, gelişimsel ihtiyaçları karşılanmadığında uyum bozucu şemalar gelişir. Uyum bozucu şemalar, kendimizle, dünyayla ve diğer insanlarla ilgili sahip olduğumuz inançları içeren psikolojik yapılardır. Bunlar, giderilmemiş temel çocukluk ihtiyaçlarının, kalıtsal mizacın ve erken dönem çevrenin etkileşiminden ortaya çıkar.
Şemalar, çocukluk içinden filizlenen anılar, bedensel uyarımlar, duygular ve bilişlerden oluşur ve kişinin ömrü boyunca karmaşıklaşır. Bu şemaların sıklıkla, çocuklukta uyumlu bir rolü vardır. Yetişkinlikte, her ne kadar kuvvetli bir şekilde muhafaza edilseler ve sıklıkla kişinin bilinçli farkındalığında olmasalar da uyum bozucu şemalar hatalı, işlev bozucu ve sınırlayıcıdırlar.
Şema Terapi nedir?
Şema terapi, pek çok psikoterapi ve gelişim modelini işlevsel bir şekilde bir araya getiren bütüncül psikoterapi modelidir. Şema terapi, insanı ve sorunlarını anlamaya ve bu sorunlara çözüm üretmeye çalışırken, çok geniş bir bakış açısı kullanmaktadır.
Şema terapi; terapi sürecinde düşünce ve davranış yapılarını hayati olarak kabul eder. Ayrıca duygusal değişim, deneysel teknikler ve terapi ilişkisine de aynı düzeyde ağırlık verir.
Şema terapinin çıkış amacı, kronik kişilik sorunlarına bir çözüm bulabilmektir. Ancak şema terapi geldiği noktada, kronik depresyon, çocukluk travmaları, suçlular, yeme bozuklukları, çift çalışmaları, madde kullanımı gibi klinik problemler ve bozukluklarda uygulanmaktadır.
Şema Terapinin amacı nedir?
Şema Terapinin birincil amacı; hastalara, şemalarını ve modlarını değiştirerek, işlevsel olmayan yaşam örüntülerini değiştirme ve kendi temel gereksinimlerini terapi dışında uyumlu bir şekilde gidermelerinde yardım etmektir. Uyum bozucu şemaların tetiklenmesi, bireyin kendi potansiyelini gerçekleştirmesine ve yaşam kalitesini iyileştirmesine izin veren uyumlu başa çıkma ve insanlar arası becerilerini kullanmasına engelleyici olarak görülür. Şema Terapi, uyum bozucu şemaların yoğunluğunu azaltmayı hedefler.